Dit is het oudste sinterklaasgedicht

Waar komt toch die leuke traditie van sinterklaasgedichten maken vandaan? Het is voor ons zo vertrouwd om bij een sinterklaascadeautje ook een gedicht mee te geven, maar dit is zeker niet altijd zo geweest en achter deze traditie herbergt zich een interessante geschiedenis.

Sinterklaascadeautjes zonder inpakpapier

Ons sinterklaasfeest zoals we dat nu kennen vieren we nog maar sinds de 19e eeuw. Daarvoor werd het feest eeuwenlang alleen met kinderen tot ongeveer 12 jaar gevierd. Volwassenen deden niet mee en gedichtjes waren dan ook nog niet heel gebruikelijk. Niks geen rijmpjes dus en geen inpakpapier, maar onverpakte kadootjes en als extraatje wat lekkers. Logisch ook dat gedichten nog niet bij het feest hoorden, want kleine kinderen kunnen immers ook nog niet lezen.

Gedichten als opvoedinghulp

Het is lastig om na te gaan wanneer de allereerste gedichten geschreven werden, maar volgens het ene onderzoek stamt het eerste sinterklaasgedicht uit 1647 en volgens een ander stamt het 'pas' uit 1810. Vooral vanwege het opvoedkundige aspect zou je verwachten dat de gedichten toentertijd ook in de boekdrukkunst opgenomen zouden worden, maar ondanks dat er wel sinterklaasboekjes verschenen voor de jeugd, kwamen daar geen gedichten in voor. Feit is dat de gedichten in beginsel opvoedkundig gebruikt werden en ook de scholen gebruikten het kinderfeest als ondersteuning bij de opvoeding. Pas vanaf circa 1890 krijgen en maken ook oudere kinderen sinterklaasgedichten.

Alleroudste gedicht van Sinterklaas

Vermoedelijk is onderstaande het oudste gedicht voor een sinterklaasfeest. Het gaat over een jongen die zijn zusje pest. Als straf krijgt hij in zijn schoen een roe mét dit gedichtje:

Geschreven door Zwarte Piet

In de 20ste eeuw gingen steeds meer volwassenen meedoen met het sinterklaasfeest. Vooral na 1945 werden er gedichten met een zoekinstructie of een omschrijving van het geschenk bij het cadeau gegeven en ook was het een manier om elkaar eens plagend de waarheid te kunnen zeggen. Het grote verschil met de gedichten die in de 19e eeuw werden geschreven is dat de versjes nu wél door Zwarte Piet of Sinterklaas werden geschreven.

Hulp bij het maken van een Sinterklaasgedicht

Het lijkt van deze tijd, maar al sinds ongeveer 1930 hebben mensen behoefte aan een handleiding voor hulp bij het maken van sinterklaasrijmpjes. Zo verschijnen er rijmwoordenboeken en boeken met kant-en-klare gedichten en in de warenhuizen waren zelfs sneldichters die mensen konden helpen met een sinterklaas gedichten. Het is al bijna niet meer voor te stellen dat je zoveel moeite moest doen om een leuk gedicht te kunnen maken als je zelf heel slecht in rijmen was. Tegenwoordig zoeken we gewoon via internet naar websites die ons uit de nood helpen (desnoods op het laatste moment) en zijn er ontelbaar veel rijmgeneratoren en hulpmiddelen om een origineel rijmpje op maat te maken en zal met deze oplossingen de dichttraditie beter stand kunnen houden.

Leuk weetje: met de jaren zijn gedichten van de Sint steeds minder belerend geworden en het blijkt dat wij elkaar nu veel meer complimentjes geven via een rijmpje dan 30 jaar geleden.